Taalonderzoek dialecten

Ook vorig jaar werd er op VIVES campus Tielt een taalonderzoek gestart. Toen onderzochten ze dialecten in plaats van chattaal. Matthias Lefebvre schreef daar toen een artikel over. Bij dit praktijkonderzoek zet ik even de kerncomponenten voor u op een rijtje.

Oriënteren

Het probleem dat zich voordoet is dat het dialect langzaamaan uit onze maatschappij aan het verdwijnen is. Zowel het Oost-Vlaamse dialect als het West-Vlaamse gaat erop achteruit. Jongeren leren geen dialectische woorden meer aan maar gebruiken steeds tussentaal. In dit artikel worden verklaringen gezocht voor de achteruitgang van het dialect. 

Richten

Er is al meerdere malen onderzoek verricht over dit onderwerp. Deze gegevens zijn bij ons dan ook bekend.  Er zijn drie redenen waarom het dialectisme erop achteruitgaat die we kunnen afleiden uit vorige onderzoeken: 

• hoe ouder de spreker is, hoe hoger hij scoort op dialectengebruik en -kennis
• mannen scoren op dialectengebruik en -kennis hoger dan vrouwen 
• hoe hoger opgeleid de informant is, hoe lager hij scoort op dialectengebruik en -kennis

Plannen

Het onderzoek werd uitgevoerd door VIVES campus Tielt. Er namen 626 scholieren uit negen verschillende middelbare scholen deel samen met 150 studenten van VIVES. Zij interviewden elk vier informanten in vier verschillende leeftijdsklassen namelijk 15 tot 25 jaar, 26 tot 45 jaar, 46 tot 65 jaar én ouder dan 65 jaar. De beste manier op dit aan te pakken was dan ook via observeren. Op die manier kan je de spreektechniek het beste onderzoeken. Wegens tijdsgebrek was dit niet haalbaar en besloten ze een mondelinge enquête af te nemen. Op die manier hoorden ze de spreektechniek van hun informant ook. 

Verzamelen

De informanten maakten dus gebruik van mondelinge enquêtes. Uiteindelijk werden er 3104 enquêtes afgenomen en verwerkt. 

Ontwerpen (innovatiecyclus)

De enquêtes waren goed voorbereid en er werden er ook voldoende afgenomen. Alles was tot in de puntjes voorbereid zodat alle gegevens op een vlotte manier verwerkt konden worden.

Analyseren en concluderen

Door dit onderzoek kwamen er heel wat redenen naar boven waarom het dialect aan het vervagen is. Ik som ze even voor jullie op: 

• Leeftijd: de leeftijd van de spreker blijkt een zeer belangrijke oorzaak te zijn. Ouderen spreken veel meer dialect dan jongeren. 
• Sekse: ook het geslacht van de spreker speelt een rol. Mannen spreken nog steeds vaker dialect. Dit komt omdat zij geloven dat ze door dialect te spreken hun mannelijk imago hoog houden. Vrouwen hebben vaak ook een zeer opvoedende rol en willen zoveel mogelijk standaardtaal meegeven aan hun kinderen. 
• Opleidingsniveau: mensen die hooggeschoold zijn, spreken vaker standaardtaal omdat ze daarmee vaak in aanraking zijn gekomen gedurende hun opleiding.

Rapporteren en presenteren

De gegevens werden verwerkt en weergegeven in grafieken. Deze kan je terugvinden in dit artikel maar je kan het volledige onderzoeksrapport ook downloaden via http://www.katho.be/page.aspx?smid=365. Kies voor expertisecentra, vervolgens klik je op erfgoededucatie en daarna op realisaties.

Lees meer over taalvaardigheden...